Diyabetin belirtileri, çok net değildir. İşte bu nedenle diyabetin tanısını belirlemek için çeşitli kriterler geliştirilmiştir. Buna göre; 45 yaşına gelen herkes hiçbir şikayeti olmasa bile kan şekerine bakılması gerekir. Eğer sabah açlık kan şekeri 126 mg/dl’nin üzerindeyse bir kez daha baksın, gene 126 mg/dl’yi geçiyorsa kesin diyabet, başka hiçbir şey yapmaya gerek yok.
İki defa 126 mg/dl, 8-10 saatlik açlıktan sonra damardan alınan kanda iki defa açlık şekeri 126 mg/dl'yi geçiyorsa ne şeker yüklemeye gerek var ne başka bir teste gerek var.
İkinci kriter, 100 ila 125 mg/dl arasındaysa bu da bozulmuş açlık glikozu ve bu durumda da yapılması gereken şey 75 gr. glikozla yapılacak şeker yüklemesi testi. 100’ün altındaysa o zaman değerlendiririm kişiyi, risk faktörü var mı yok mu diye bakarım, eğer kişinin kendisi kiloluysa ailesinde kilolular, tansiyonlular, kalp hastası olanlar, yağları yüksek olanlar, damar sorunları olanlar, iri bebek doğurmuş olanlar mesela bizim ailede iri bebekler meşhurdur derse biz hemen oraya bir mim koyarız. Veya bizim ailede erkenden kişiler kalp damar hastalıklarından ani ölümden yaşantısını kaybeder derse bizim için önemlidir. Onları genellikle riskli gruplar olarak kabul ederiz.
Hangi kilo, bel çevresi fazla olan kilo, toplam kilodan daha çok beni ilgilendiren şey bel çevresidir. Mesela bazı hanımların basen bölümü fazla bel çevresi incedir. Bunun benim için hiçbir anlamı yok, beni ilgilendiren bel çevresi. Kaç olacak bel çevresi ülkemiz için rakamlar var; ülkemizde kadınlarda eğer bu rakam 90.5 cm’i geçiyorsa erkeklerde de 95.5 cm’i geçiyorsa o zaman bir yerlerde bir sorun var demektir. Ben diyelim akşam eve gittim bel çevremi ölçtüm, 95 cm. aman ne güzel yarım santimle yırttım diyemem, çünkü o rakama ne kadar yakınsam o kadar fazla risk altındayım diye düşünmem gerekir.
Özetle ben risk grubunda isem kan şekerim de 100’ün altındaysa gerekirse şeker yükleme testi yaptırabilirim. Ama risk faktörleri yoksa kan şekeri 100’ün de altındaysa hiçbir şey yapmama gerek yok. 3 yıl sonra bir daha bakıyorum. Yani 45 yaş tarama, açlık kan şekerine bakma ve ona göre pozisyon alma.
75 gr. glikozla şeker yükleme testi yapılır. Eğer 2. saatteki şeker 140’ın altındaysa sorun yoktur, 140 ile 199 arasındaysa bunun adı gizli şekerdir. Bozulmuş glikoz toleransı, eğer 200 ve üzerindeyse o zaman aşikar şekerdir. Açlık kan şekerim 85, şeker yükleme testini yaptım 215 buldum. Kesin diyabet. Yani şeker yükleme testi açlık kan şekerinden daha güvenilir olan bir göstergedir. Bir de her diyabetin bilmesi gereken bir test vardır; Hemoglobin a1c (hba1c) testi, bu test son üç aydaki yüksek kan şekerlerinin ortalamasını gösterir, toplam kan şekeri ortalamasını değil, çok önemli bu. Yani diyelim ki açlık kan şekerine baktım 50, bir gün baktım 150 ikisini ikiye böl o değil. Yükseklikleri alır, yüksekliklerin göstergesidir, düşüklükler hakkında bilgi vermez, öyle bir dezavantajı vardır. Hba1c, 5.7’nin altındaysa sorun yok, 5.7 ile 6.4 arasındaysa diyabet açısından riskli bir durum var. Şeker yükleme testi yaptır, 6.5 ve üzerindeyse o zaman diyabet. Açlık kan şekeri, şeker yükleme testi, hba1c. Başka hiçbir teste gerek yok. Yani ben bunlara bakarak diyabet tanısını çok rahat koyabiliyorum.
